Waarom kiezen voor angst voor onrust zorgt
Geschreven door Frederike Mewe
Opzij, opzij, opzij, maak plaats, maak plaats, maak plaats, we hebben ongelofelijke haast. Opzij, opzij, opzij, want wij zijn haast te laat, we hebben maar een paar minuten tijd. We moeten rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan. We kunnen nu niet blijven, we kunnen nu niet langer blijven staan. Een andere keer misschien…
Maakbaar
In 1979 kwam dit nummer van Herman van Veen uit. In de huidige tijd is het nog steeds actueel. Door de technologische vooruitgang en vervagende grenzen in de afgelopen decennia is er in ons leven meer mogelijk dan ooit. We leven in een meerkeuzemaatschappij waarin alles lijkt te kunnen en alles ‘maakbaar’ is. Je kunt op vakantie naar Vietnam of Kenia, je mailt je hele kennissenkring met één druk op de knop, je bestelt een wasmachine in Groningen want daar is hij het goedkoopst. Als je ontevreden bent met je baan zoek je een nieuwe. Ben je te dik? Dan laat je vet wegzuigen. En ben je niet langer gelukkig in de liefde? Op datingsites screen je tegenwoordig duizenden singles waar je vast weer een mooi avontuur mee kunt beleven.
Doordenderen
We denken dat alle mogelijkheden ons het ultieme gevoel van vrijheid geven. Alle opties liggen open, wat wil je nog meer!? Helaas, zo werkt het niet. Met het vervagen van grenzen en het hebben van meer mogelijkheden, wordt het leven vluchtiger en jachtiger. Het hebben van al deze opties maakt ons rusteloos, want is die andere baan, die andere vakantie, die andere auto, die andere partner en die andere jas niet nog mooier, interessanter of beter? We vergeten waar het werkelijk om draait en denderen maar door.
Alles uit het leven halen
Op het moment dat alles mogelijk lijkt, gebeurt er bij ons mensen iets geks. We raken overmoedig of we blokkeren. De groep die overmoedig raakt, denkt alles te moeten kunnen. Deze mensen willen alles uit het leven halen, leven een jachtig bestaan en zeggen nergens ´nee´ tegen. Als een kip zonder kop rennen ze van hot naar her, zonder zich af te vragen of ze daar echt heen willen. Contacten met belangrijke mensen verwaarlozen ze of worden oppervlakkig, want tijd om een echt goed gesprek met iemand aan te gaan hebben ze niet. Ze moeten namelijk de kinderen van de hockey halen, squashen met hun maten en ’s avonds nog wat achterstallig werk afmaken.
Alle borden in de lucht
Dat gaat geheid een keer mis. Want juist in een tijd met oneindig veel mogelijkheden, lukt het niet om alles na te streven en zullen deze mensen altijd een onbevredigend en gestrest gevoel houden. Je kunt het vergelijken met een Chinese bordjesdrager die alle borden in de lucht probeert te houden. De bordjesdrager zal een keer moeten pauzeren om zijn armen rust te gunnen, een hapje te eten of een aantal uren te ontspannen. Anders is het onvermijdelijk dat een aantal van zijn bordjes stuk valt op de grond.
Overvloed
Daarnaast is er ook een groep mensen die bij teveel keuzes blokkeert. Het hebben van teveel keuzes zorgt bij hen voor onrust en angst, omdat ze bang zijn de verkeerde keuze te maken. Ze kiezen maar liever helemaal niet. Hoe komt het dat kiezen voor onrust en angst zorgt? Dat komt omdat kiezen in de huidige tijd een complexe aangelegenheid is. Er is tegenwoordig een overvloed aan keuzes. Het aantal keuzes is de afgelopen vijftig jaar exponentieel toegenomen. Denk aan de overvolle schappen in de supermarkt, de gigantische hoeveelheid banensites en de vele mogelijkheden op vrijwel alle gebieden in ons leven.
Wirwar van keuzes
Neem een suf voorbeeld als toetjes in de supermarkt. Als je in de jaren zeventig opgroeide, kon je kiezen uit vanillevla en chocoladevla en bij grote uitzondering hopjesvla. Als je tegenwoordig in de schappen van het koelvak kijkt, zie je stoofpeertjesvla, bitterkoekjesvla, peer-caramelvla, dubbelvla, chipolatavla, frambozen-perzikvla, boerenlandvla, slagroomvla, zacht en luchtige bananenvla, chocolade-kersenvla, koninginnedagvla en Eftelingvla… Veel mensen vinden het in deze wirwar van keuzes behoorlijk lastig de juiste keuze te maken. Bij het kiezen voor een toetje zijn de gevolgen nog te overzien, want een ´verkeerde´ keuze is daarbij niet zo’n ramp. Maar bij de keuze voor een baan, een partner, een huis of wel of geen kinderen kun je je afvagen hoe handig het is hierin elke week iets anders uit te proberen…
Zelfverantwoording
De groep niet wil kiezen, heeft niet minder een opgejaagd gevoel. Ze hebben misschien niet zo´n dynamisch en druk leven als de alleskiezers, maar juist het niet durven kiezen, zorgt voor veel stress. Ze ervaren immers continu de druk dat ze nog een keuze moeten maken, en dan ook het liefst gelijk de juiste keuze. Want we leven in een individualistische tijd, waarin we zelf verantwoordelijk zijn voor ons geluk. Kiezen we het verkeerde, dan kunnen we alleen onszelf als schuldige aanwijzen.
Allerlei verwachtingen
Het gevoel dat de wereld aan onze voeten ligt, dat alles kan, dat het leven maakbaar is en dat we de juiste keuzes móeten maken, maakt dat we sneller en jachtiger zijn gaan leven. We willen niks missen. Maar met dit niks willen missen, missen we juist een heleboel. Onze jachtigheid werkt verlies in de hand: verlies aan zingeving. Door alle drukte en het hoog willen houden van alle ballen, zien we niet meer waar het werkelijk om draait in het leven. We zijn meer bezig met het voldoen aan allerlei verwachtingen dan dat we daadwerkelijk stilstaan bij wat nu echt belangrijk voor ons is.
Stel je eens voor…
In mijn werk kom ik veel mensen tegen die zo’n jachtig bestaan leven en onvoldoende stilstaan bij wat ze daadwerkelijk willen. Een vraag die ik dan graag stel is: “Stel dat je vijfentachtig bent en je kijkt terug op je leven, hoe zou je dan willen dat jouw leven eruit heeft gezien? Wat heb je gedaan? Wat heeft je voldoening gegeven? Waar heb je liefde uitgehaald?”. De antwoorden op deze vragen leveren vaak ontroerende verhalen op.
Mag ik je uitnodigen deze vraag aan jezelf te stellen en echt naar het antwoord te luisteren?
Frederike
